Gevangen in Glas
Welkom op de website Gevangen in Glas, een product van Stichting Blokhuispoort. Wij vertellen de geschiedenis van de voormalige Bijzondere Strafgevangenis en het Huis van Bewaring gelegen aan het Blokhuisplein en de Keizersgracht te Leeuwarden.
Namen van gevangenen
Op deze website zijn de foto's van 1804 gevangenen te vinden van glasplaat negatieven afkomstig uit de collectie van het Nationaal Gevangenismuseum te Veenhuizen. De meeste van deze gevangenen hebben onder anderen in de Bijzondere Strafgevangenis van Leeuwarden gedetineerd gezeten.
Van nu ruim 850 foto's was de naam te achterhalen en een persoonlijke pagina aangemaakt met, indien bekend, de detentiegegevens. Vervolgens werd de krantendatabase geraadpleegd om hun misdaden te achterhalen. Verrassende berichten kwamen aan het licht. Gevangenen van de glasplaten bleken zelfs in groepsverband de misdaad te hebben gepleegd.
Nieuwsgierig geworden naar een mogelijk familielid, maak dan gebruik van de zoekfunctie en begin je zoektocht.
Fotografie op glasplaat
Zodra een gedetineerde in een Strafgevangenis binnenkwam werden al zijn gegevens in "schoonschrift" genoteerd in het daarvoor bestemde registerboek. Men was nu bekend met de persoon binnen de muren, een eerste identificatie.
In 1871 maakte de Engelse arts en fotograaf Richard Maddox fotograferen toegankelijker met de zilvergelatine negatiefdruk. Hij gebruikte daarvoor een glasplaat waarop zilverbromide in een gelatinelaag ingebed werd. Tussen 1880 en 1935 werden gevangenen gefotografeerd met deze Richard Maddox methode.
Dit is de oervorm van de huidige fotografische films. Halverwege de 19e eeuw, toen de steden in rap tempo groter werden, ontstond de behoefte aan meer mogelijkheden om personen te identificeren. Alphonse Bertillon begon in zijn eigen vrije tijd met het opmeten van lichaamskenmerken van de gevangenen. Zo kon er gemakkelijker gekeken worden of ze al eerder veroordeeld waren, het zogeheten Bertillonage.
Met behulp van deze extra hulpmiddelen werd het identificeren van criminelen een peulenschil.
Namen glasplaten
Veel afbeeldingen uit het Geheimregister van ontslagen gevangenen, het Fries fotoarchief van Tresoar, kwamen overeen met die uit onze boevenkoppencollectie. De persoonlijke signalementen en detentieperioden van deze gevangenen, daterend uit 1882 tot 1896, zijn in dit archief in veertien jaargangen te raadplegen.
Het zal een hele klus zijn alle namen bij de 1804 glasplaten te vinden; vele zullen waarschijnlijk niet meer te achterhalen zijn. De gevangenen van deze glasplaten waren gedetineerd in de Nederlandse strafgevangenissen.
Met jullie hulp komen we een stap dichterbij. Herken je een foto dan willen wij graag in contact komen.
Dieper onderzoek
Met Gevangen in Glas willen wij de glasplaat laten spreken: wie ze waren en wat hen dreef tot het plegen van het misdrijf. Op deze website vertellen wij het gevangenisverhaal.
Bij het raadplegen van Bevolkingsregisters bleken geboorte,- en detentie gegevens van één en dezelfde persoon niet altijd overeen te komen er is bewust gekozen om dan niet te vermelden.
Het kan natuurlijk zijn dat de interesse van jullie, onze lezers, verder gaat dan dat. Voor al deze genealogen plaatsen wij enkele links waar dieper onderzoek gedaan kan worden.
- Wie was wie: een uitgebreid zoekprogramma waar je, onder anderen, het bevolkingsregister van de Bijzondere Strafgevangenis uit het archief van het Historisch Centrum Leeuwarden kunt vinden
- Gevangenisarchieven tot 1940
- Alle Friezen: gericht archief op alleen Friesland, waaronder de bevolkingsregisters