Gevangen in glas

Welkom op Gevangen in Glas een website met 1804 afbeeldingen van ontslagen gevangenen afkomstig uit de glasplaat collectie van het Nationaal Gevangenismuseum te Veenhuizen. Elke gevangene waarvan de naam bekend is heeft zijn eigen pagina met detentiegegevens en het misdaadverslag uit de plaatselijke kranten. Enkelen bleken zelfs in groepsverband de misdaad te hebben gepleegd; een partner in crime.

Wij streven ernaar alle afbeeldingen een naam te kunnen geven maar zal een queeste worden. Mogelijk komen we met je hulp een stap dichterbij. Herken je een foto of is een wijziging nodig komen laat het ons weten via contact.

Fotografie op glasplaat

Zodra een gedetineerde in een Strafgevangenis binnenkwam werden al zijn gegevens in "schoonschrift" genoteerd in het daarvoor bestemde registerboek. Men was nu bekend met de persoon binnen de muren, een eerste identificatie.

In 1871 maakte de Engelse arts en fotograaf Richard Maddox fotograferen toegankelijker met de zilvergelatine negatiefdruk. Hij gebruikte daarvoor een glasplaat waarop zilverbromide in een gelatine laag ingebed werd. Tussen 1880 en 1935 werden gevangenen gefotografeerd met deze Richard Maddox methode.

Dit is de oervorm van de huidige fotografische films. Halverwege de 19e eeuw, toen de steden in rap tempo groter werden, ontstond de behoefte aan meer mogelijkheden om personen te identificeren. Alphonse Bertillon begon in zijn eigen vrije tijd met het opmeten van lichaamskenmerken van de gevangenen. Zo kon er gemakkelijker gekeken worden of ze al eerder veroordeeld waren, het zogeheten Bertillonage.

Met behulp van deze extra hulpmiddelen werd het identificeren van criminelen een peulenschil.

Dieper onderzoek

Historisch Centrum Leeuwarden: Bevolkingsregister Bijzondere Strafgevangenis 1900-1919

Met Gevangen in Glas willen wij de glasplaat laten spreken: wie ze waren en wat hen dreef tot het plegen van het misdrijf. De eerste stap was het zoeken naar digitale Bevolkingsregisters van de Bijzondere Strafgevangenis Leeuwarden wat de weg vrij kon maken naar zijn verdere verhaal.

Bij het inschrijfregister van sommige gevangenen met een rugzak bleek en controleboek te horen. Naast de persoonlijke gegevens en het beschreven misdrijf werden zijn stappen binnen de gevangenis nauwkeurig beschreven tijdens de detentie. Vele gezichten op gevangen in glas zijn vaker veroordeeld geweest dus meerdere gevangenissen van binnen bekeken. Er is daarom bewust gekozen geen inschrijfregisters en controleboeken toe te voegen op de persoonlijke pagina zo blijft de website overzichtelijk.

Kontrolleboek register 1882-1889 Tresoar: Isaäc de Koster GN0041

Het kan natuurlijk zijn dat de interesse verder gaat dan dat alleen; hieronder vind je enkele links waar dieper onderzoek kan worden gedaan.

Brabants Archief: met gevangenisregisters uit de streek tot 1940
Alle Friezen: gericht archief op alleen Friesland, waaronder de bevolkingsregisters Historisch Centrum Leeuwarden
Wie is wie: een uitgebreide database